KAREL ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

Sürdürülebilirlik Uyum Raporu - KAREL ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

KAREL - Sürdürülebilirlik Uyum Raporu

2025-03-05 20:35:00

Sürdürülebilirlik Uyum Raporu

İlgili Şirketler

[]

İlgili Fonlar

[]

Uyum Durumu

Açıklama

Kamuya Açıklanan Bilgilere İlişkin Rapor Bilgisi (Sayfa numarası, internet sitesinde yer aldığı menü adı)

Evet

Kısmen

Hayır

İlgisiz

Sürdürülebilirlik Uyum Raporu

A. GENEL İLKELER

A1. Strateji, Politika ve Hedefler

A1.1. Ortaklık yönetim kurulu tarafından öncelikli çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim (ÇSY) konuları, riskleri ve fırsatları belirlenmiştir.

Şirketimiz ÇSY Politikasını kamuoyuna açıklanmış olup, prosedür, talimat ve raporlamalar ile kapsamlı ve etkin bir şekilde uygulanmaktadır

Şirketimiz ÇSY Politikasını kamuoyuna açıklanmış olup, https://www.karel.com.tr adresinde yer almaktadır. Şirket için prosedür, talimat ve raporlamalar ile kapsamlı ve etkin bir şekilde uygulanmaktadır.

A1.1. Ortaklık yönetim kurulu tarafından ÇSY politikaları (Örn: Çevre Politikası, Enerji Politikası, İnsan Hakları ve Çalışan Politikası vb.) oluşturulmuş ve kamuya açıklanmıştır.

Şirketimizde Çevresel Risk Değerlendirme Analizi mevcuttur. Riskler içerisinde aynı zamanda fırsatlar da değerlendirilmektedir.

Şirketimiz ÇSY Politikasını kamuoyuna açıklanmış olup, https://www.karel.com.tr adresinde yer almaktadır. Söz konusu Şirket için prosedür, talimat ve raporlamalar ile kapsamlı ve etkin bir şekilde uygulanmaktadır.

A1.2. ÇSY politikaları kapsamında belirlenen kısa ve uzun vadeli hedefler kamuya açıklanmıştır.

ÇSY kapsamında eylem planları yapılmakta, fakat periyodik olarak kamuya açıklanmamaktadır.

A2. Uygulama/İzleme

A2.1. ÇSY politikalarının yürütülmesinden sorumlu komiteler ve/veya birimler ile ÇSY konularıyla ilgili ortaklıktaki en üst düzey sorumlular ve görevleri belirlenerek kamuya açıklanmıştır.

ÇSY kapsamında eylem planları yapılmakta, fakat periyodik olarak kamuya açıklanmamaktadır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

A2.1. Sorumlu komite ve/veya birim tarafından, politikalar kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler yıl içinde en az bir kez yönetim kuruluna raporlanmıştır.

NOKIA, Vaillant Group ve Arçelik ESG yönetimi çalışmaları devam etmektedir. Uzun ve kısa vadeli hedefler ile Sürdürülebilirlik ve CO2 Salınımı indirgeme çalışmaları mevcuttur. Aylık raporlar mevcuttur.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

A2.2. ÇSY hedefleri doğrultusunda uygulama ve eylem planları oluşturulmuş ve kamuya açıklanmıştır.

Paydaş iletişiminde Şirketimiz Bilgilendirme Polikatikası’nda açıklanan politikalar çerçevesinde; Şirketimiz kurumsal web sitesi, finansal raporlar, faaliyet raporları, KAP bildirimleri kullanılmaktadır.

A2.3. ÇSY Kilit Performans Göstergeleri (KPG) ile söz konusu göstergelere yıllar bazında ulaşma düzeyi kamuya açıklanmıştır.

Çevre ile ilgili performans göstergeleri mevcut olup, aylık olarak kayıt altına alınmakta, yıllık olarak raporlanmaktadır. Sektör Karşılaştırmalı raporlama mevcut değildir.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

A2.4. İş süreçlerine veya ürün ve hizmetlere yönelik sürdürülebilirlik performansını iyileştirici faaliyetler kamuya açıklanmıştır.

Tüm Departmanlar, ürün ve hizmetlerin sürdürülebilirliği ile ilgili olarak iyileştirme faaliyetlerine devam etmektedir. Kaynak kullanımı, atık miktarlarının azaltılması konusunda inovatif projeler mevcuttur.ÇSY kapsamında eylem planları yapılmakta, fakat periyodik olarak kamuya açıklanmamaktadır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

A3. Raporlama

A3.1. Faaliyet raporlarında ortaklığın sürdürülebilirlik performansına, hedeflerine ve eylemlerine ilişkin bilgi anlaşılabilir, doğru ve yeterli bir şekilde verilmiştir.

A3.2. Ortaklık tarafından, faaliyetlerinin Birleşmiş Milletler (BM) 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarından hangileri ile ilişkili olduğuna ilişkin bilgi kamuya açıklanmıştır.

Şirketimiz çevre, sosyal ve kurumsal yönetim politikaları çerçevesinde yürütmekte olduğu faaliyetlerinin çoğu BM 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile uyumlu olup, bu amaçların gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktadır.BM 2030 Sürdürebilirlik Kalkınma Araçları ile uyumlu olarak 2030 yılına kadar CO2 Salınımının sıfırlanması ile ilgili hedefler belirlenmiş, planlanması yapılmış ve yürürlüktedir

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

A3.3. ÇSY konularında aleyhte açılan ve/veya sonuçlanan, ÇSY politikaları açısından önemli nitelikteki ve/veya faaliyetleri önemli ölçüde etkileyecek davalar kamuya açıklanmıştır.

ÇSY konularında mevcut bir dava bulunmamaktadır.

A4. Doğrulama

A4.1. Ortaklığın ÇSY Kilit Performans ölçümleri bağımsız üçüncü tarafça doğrulanmış ve kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda, bilgi verilmiştir.

B. ÇEVRESEL İLKELER

B1. Ortaklık, çevre yönetimi alanındaki politika ve uygulamalarını, eylem planlarını, çevresel yönetim sistemlerini (ISO 14001 standardı ile bilinmektedir) ve programlarını kamuya açıklamıştır.

Şirketimizde ISO 14001 standardı mevcuttur ve her yıl düzenli olarak denetimleri yapılmaktadır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B2. Çevre yönetimine ilişkin bilgilerin verilmesinde hazırlanan çevresel raporlara ilişkin olarak raporun kapsamı, raporlama dönemi, raporlama tarihi, raporlama koşulları ile ilgili kısıtlar kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik raporunda raporun sınırı, raporlama dönemi, raporlama tarihi, veri toplama süreci ve raporlama koşulları ile ilgili tüm bilgilere yer verilmektedir

2024 Sürdürülebilirlik raporunda raporun sınırı, raporlama dönemi, veri toplama süreci ve raporlama koşulları ile ilgili tüm bilgilere yer verilmektedir

B4. Menfaat sahipleri (Yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve çalışanlar gibi) bazında performans teşvik sistemleri kapsamında ödüllendirme kriterlerine dahil edilen çevresel hedefler kamuya açıklanmıştır.

B5. Öncelikli olarak belirlenen çevresel sorunların iş hedeflerine ve stratejilerine nasıl entegre edildiği kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B7. Operasyon süreci dahil ortaklık değer zinciri boyunca tedarikçi ve müşterileri de kapsayacak şekilde çevresel konuların nasıl yönetildiği, iş hedeflerine ve stratejilere nasıl entegre edildiği kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B8. Çevre konusunda ilgili kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarının politika oluşturma süreçlerine dahil olunup olunmadığı ve bu kurum ve kuruluşlarla yapılan iş birlikleri kamuya açıklanmıştır.

Üyesi olduğumuz bir dernek bulunmamaktadır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B9. Çevresel göstergeler (Sera gazı emisyonları (Kapsam-1 (Doğrudan), Kapsam-2 (Enerji dolaylı), Kapsam-3 (Diğer dolaylı), hava kalitesi, enerji yönetimi, su ve atık su yönetimi, atık yönetimi, biyoçeşitlilik etkileri)) ışığında çevresel etkileri ile ilgili bilgileri dönemsel olarak karşılaştırılabilir bir şekilde kamuya açıklanmıştır.

Sera Gazı Emisyonları Kapsam-1 (Doğrudan), Kapsam-2 (Enerji dolaylı) raporlanmaktadır. Çevre izni kapsamında emisyon konulu izinden yasal olarak muaf tutulmaktayız. Atık Yönetimi Prosedürüne uygun olarak atıklar ayrıştırılarak toplanmaktadır ve EÇBS üzerinden beyanı her yıl yapılmaktadır. Üretim kaynaklı atık su çıkışı olmayıp sadece evsel atık su çıkışı mevcuttur. ASO tarafından her ay düzenli olarak ölçümleri yapılmakta olup referans değerler arasında kalıp kalmadığının kontrolü sağlanır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B10. Verileri toplamak ve hesaplamak için kullanılan standart, protokol, metodoloji ve baz yıl ayrıntıları kamuya açıklanmıştır.

Yıllık olarak çevresel performans kayıtları oluşturulur.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B11. Önceki yıllarla karşılaştırmalı olarak rapor yılı için çevresel göstergelerinin artış veya azalışı kamuya açıklanmıştır.

Yıllık olarak çevresel performans kayıtları oluşturulur.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B12. Çevresel etkilerini azaltmak için kısa ve uzun vadeli hedefler belirlenmiş, bu hedefler ve geçmiş yıllarda belirlenen hedeflere göre ilerleme durumu kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B13. İklim krizi ile mücadele stratejisi oluşturulmuş ve planlanan eylemler kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B14. Ürünler ve/veya hizmetlerin çevreye potansiyel olumsuz etkisini önlemek veya bu etkileri minimuma indirmek amacıyla program ya da prosedürler oluşturulmuş ve kamuya açıklanmıştır.

B14. Üçüncü tarafların (örn. tedarikçi, alt yüklenici, bayi vb.) sera gazı emisyon miktarlarında azaltım sağlamaya yönelik aksiyonlar alınmış ve bu aksiyonlar kamuya açıklanmıştır.

Malzeme seçimlerinde çevreye zararlı etkisi bulunmayan ROHS REACH uyumlu ürünler tercih edilir

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B15. Çevresel etkileri azaltmaya yönelik girişim ve projelerin sağladığı çevresel fayda/kazanç ve maliyet tasarrufları kamuya açıklanmıştır.

Çevre ve iklim değişikliği konusuyla ilgili görev ve sorumluluklar fiilen belirli ve işletilmekte olup sürdürülebilirlik İlkeleri kapsamında rapor elementleri ve hazırlanma yöntemlerini içeren prosedür ile birlikte hazırlık sürecindedir

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B16. Enerji tüketimi (doğal gaz, motorin, benzin, LPG, kömür, elektrik, ısıtma, soğutma vb.) verileri Kapsam-1 ve Kapsam-2 olarak kamuya açıklanmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B17. Raporlama yılında üretilen elektrik, ısı, buhar ve soğutma hakkında kamuya açıklama yapılmıştır.

2023 elektrik tüketimi: 7645,33 MWh'dır. Isı, buhar, soğutma ve elektrik üretimi yoktur.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B18. Yenilenebilir enerji kullanımının artırılması, sıfır veya düşük karbonlu elektriğe geçiş konusunda çalışmalar yapılmış ve kamuya açıklanmıştır.

2023 Elektrik tüketiminin %40 kadar IREC alındı ve kapsam 2 emisyonları düşürüldü. 2024 yılı kapsam 2 misyonlarını indirgemek için tüketiminin %50 kadar IREC alınması planlanmaktadır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B19. Yenilenebilir enerji üretim ve kullanım verileri kamuya açıklanmıştır.

2023 Elektrik tüketiminin %40 kadar IREC alındı ve kapsam 2 emisyonları düşürüldü. 2024 yılı kapsam 2 emisyonlarını indirgemek için tüketiminin %50 kadar IREC alınması planlanmaktadır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B20. Enerji verimliliği projeleri yapılmış ve enerji verimliliği projeleri sayesinde elde edilen enerji tüketim ve emisyon azaltım miktarı kamuya açıklanmıştır.

ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi çalışmalarına başlanılmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B21. Su tüketimi, varsa yer altından veya yer üstünden çekilen, geri dönüştürülen ve deşarj edilen su miktarları, kaynakları ve prosedürleri kamuya açıklanmıştır.

Prosesimizde atık su çıkışı bulunmamaktadır. Evsel atık sular OSB şebekesine bağlanmaktadır

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B22. Operasyonlar veya faaliyetlerinin herhangi bir karbon fiyatlandırma sistemine (Emisyon Ticaret Sistemi, Cap & Trade veya Karbon Vergisi) dâhil olup olmadığı kamuya açıklanmıştır.

İlerde oluşabilecek karbon vergisi, emisyon ticaret sistemi ile ilgilide çalışmalar yürütülmektedir. 1 Ekim 2023' de başlayan CBAM'den şu an için Sektörel olarak muaf durumda olup kontrolü sağlanmıştır

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B23. Raporlama döneminde biriken veya satın alınan karbon kredisi bilgisi kamuya açıklanmıştır.

Henüz bir karbon kredisi satın alınmamıştır, çalışmalara başlanılmıştır.

2024 Sürdürülebilirlik İlkelerine Uyum raporunda bilgi verilmiştir.

B24. Ortaklık içerisinde karbon fiyatlandırması uygulanıyor ise ayrıntıları kamuya açıklanmıştır.

Herhangi bir karbon fiyatlandırılması uygulanmamaktadır.

B25. Ortaklığın çevresel bilgilerini açıkladığı platformlar kamuya açıklanmıştır.

Kurumsal web sitemizde Politikalar bölümünde bilgi verilmiştir.

https://www.karel.com.tr/politikalar

C. SOSYAL İLKELER

C1. İnsan Hakları ve Çalışan Hakları

C1.1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Türkiye’nin onayladığı ILO Sözleşmeleri ve diğer ilgili mevzuatı kapsayacak şekilde Kurumsal İnsan Hakları ve Çalışan Hakları Politikası oluşturulmuş, politikanın uygulanmasıyla ilgili sorumlular belirlenmiş ve politika ile sorumlular kamuya açıklanmıştır.

Kurumsal İnsan Hakları ve Çalışan Hakları Politikasına göre çalışmakta olup Şirketin web sitesi üzerinden kamuyla paylaşılmıştır.

https://www.karel.com.tr/politikalar

C1.2. Tedarik ve değer zinciri etkileri de gözetilerek adil iş gücü, çalışma standartlarının iyileştirilmesi, kadın istihdamı ve kapsayıcılık konularına (cinsiyet, ırk, din, dil, medeni durum, etnik kimlik, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, ailevi sorumluluklar, sendikal faaliyetler, siyasi görüş, engellilik, sosyal ve kültürel farklılıklar vb. konularda ayrım yapılmaması gibi) çalışan haklarına ilişkin politikasında yer verilmiştir.

Kurumsal İnsan Hakları ve Çalışan Hakları Politikasına göre çalışmakta olup Şirketin web sitesi üzerinden kamuyla paylaşılmıştır.

https://www.karel.com.tr/politikalar

C1.3. Belirli ekonomik, çevresel, toplumsal faktörlere duyarlı kesimlerin (düşük gelirli kesimler, kadınlar vb.) veya azınlık haklarının/fırsat eşitliğinin gözetilmesi konusunda değer zinciri boyunca alınan önlemler kamuya açıklanmıştır.

Kurumsal web sitemizde Politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer almakta olup kamuya açıktır.

Kişisel verilere ilişkin aydınlatma metni web sitesinde kamuya açıklanmıştır. https://www.karel.com.tr/politikalar

C1.4. Ayrımcılığı, eşitsizliği, insan hakları ihlallerini, zorla çalıştırmayı ve çocuk işçi çalıştırılmasını önleyici ve düzeltici uygulamalara ilişkin gelişmeler kamuya açıklanmıştır.

Kurumsal web sitemizde Politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer almakta olup kamuya açıktır.

Kişisel verilere ilişkin aydınlatma metni web sitesinde kamuya açıklanmıştır. https://www.karel.com.tr/politikalar

C1.5. Çalışanlara yapılan yatırım (eğitim, gelişim politikaları), tazminat, tanınan yan haklar, sendikalaşma hakkı, iş/hayat dengesi çözümleri ve yetenek yönetim konularına çalışan haklarına ilişkin politikasında yer verilmiştir.

Kurumsal web sitemizde Politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer almakta olup kamuya açıktır.

Kişisel verilere ilişkin aydınlatma metni web sitesinde kamuya açıklanmıştır. https://www.karel.com.tr/politikalar

C1.5. Çalışan şikâyetleri ve anlaşmazlıkların çözümüne ilişkin mekanizmalar oluşturularak uyuşmazlık çözüm süreçleri belirlenmiştir.

Kurumsal web sitemizde Politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer almakta olup kamuya açıktır.

Web sitemizin politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer verilmiştir.

C1.5. Çalışan memnuniyetinin sağlanmasına yönelik olarak raporlanan dönem içinde yapılan faaliyetler kamuya açıklanmıştır.

Kurumsal web sitemizde Politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer almakta olup kamuya açıktır.

Web sitemizin politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer verilmiştir.

C1.6. İş sağlığı ve güvenliği politikaları oluşturulmuş ve kamuya açıklanmıştır.

Şirketimiz ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim sistemine göre çalışılmaktadır.

https://www.karel.com.tr/sites/default/files/belge/doc/karel-is-sagligi-ve-guvenligi-politikasi.pdf

C1.6. İş kazalarını önleme ve sağlığın korunması amacıyla alınan önlemler ve kaza istatistikleri kamuya açıklanmıştır.

C1.7. Kişisel verilerin korunması ve veri güvenliği politikaları oluşturulmuş ve kamuya açıklanmıştır.

Şirketimiz ISO 27001 belgesine sahiptir. KVKK mevzuatına ve VERBİS sistemine uygun çalışılmaktadır.

Kişisel verilere ilişkin aydınlatma metni web sitesinde kamuya açıklanmıştır. https://www.karel.com.tr/politikalar

C1.8. Etik politikası oluşturulmuş ve kamuya açıklanmıştır.

Kurumsal web sitemiz Politikalar bölümünde Birlikte Çalışma Standartları ve Etik Davranış Politikası yer almakta olup kamuya açıktır.

C1.9. Toplumsal yatırım, sosyal sorumluluk, finansal kapsayıcılık ve finansmana erişim kapsamındaki çalışmalar açıklanmıştır.

Faaliyet raporları ve Karel kurumsal web sitesinde çalışmalar açıklanmaktadır.

C1.10. Çalışanlara ÇSY politikaları ve uygulamaları konusunda bilgilendirme toplantıları ve eğitim programları düzenlenmiştir.

Şirketimiz ISO 14001 standardına sahiptir. Çevre yönetimi alanındaki politika ve uygulamalarını, eylem planlarını, çevresel yönetim sistemleri düzenli eğitimler ile çalışanlar tarafından bilinmektedir. Çevresel, Sosyal, Kurumsal Yönetim (ÇSY) temel ilkelerine göre süreçler yürütülmektedir.

2024 Sürdürülebilirlik Raporunda kamuyla paylaşılmıştır.

C2. Paydaşlar, Uluslararası Standartlar ve İnisiyatifler

C2.1. Müşteri şikâyetlerinin yönetimi ve çözümüne ilişkin müşteri memnuniyeti politikası düzenlenmiş ve kamuya açıklanmıştır.

Müşteri memnuniyeti ve müşteri şikayetlerinin yönetimi ile ilgili yazılı prosedürlerimiz mevcut ve işletilmektedir. Kamuya açıklanmamaktadır.

C2.2. Paydaşlarla yürütülen iletişim (hangi paydaş, konu ve sıklık) hakkında bilgiler kamuya açıklanmıştır.

Paydaşlarla yapılan görüşme ve bilgilendirmeler Yönetim Kurulu'na sunulmakla birlikte kamu ile paylaşılmamaktadır.

C2.3. Raporlamalarda benimsenen uluslararası raporlama standartları açıklanmıştır.

C2.4. Sürdürülebilirlik ile ilgili benimsenen prensipler, imzacı veya üye olunan uluslararası kuruluş, komite ve ilkeler kamuya açıklanmıştır.

C2.5. Borsa İstanbul’un ve/veya uluslararası endeks sağlayıcıların sürdürülebilirlik endekslerinde yer almak için geliştirmelerde bulunulmuş, çalışmalar yürütülmüştür.

Ülkemizde veya uluslararası ölçekte önde gelen sürdürülebilirlik endekslerinde yer almak veya buradaki performansını yürütmek üzere çalışmalar yürütmektedir. İlgili gelişmeler 2024 Sürdürülebilirlik Raporunda kamuyla paylaşılmıştır.

D. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ

D1. Sürdürülebilirlik alanındaki tedbirler ve stratejilerin belirlenmesinde menfaat sahiplerinin görüşlerine başvurulmuştur.

D2. Sosyal sorumluluk projeleri, farkındalık etkinlikleri ve eğitimler ile sürdürülebilirlik konusu ve bunun önemi hakkında farkındalığın artırılması konusunda çalışmalar yapılmıştır.